Stopa procentowa w czasach kryzysu

Przez kilka ostatnich miesięcy wszyscy z niepokojem obserwują sytuację gospodarczo-ekonomiczną w naszym kraju. Zauważalna jest rosnąca inflacja i ciągłe podwyżki stóp procentowych w Polsce, które obecnie są na rekordowo wysokim poziomie – najwyższym od 17 lat. Wzrost stóp procentowych w Polsce wpływa zarówno na gospodarkę, jak i finanse w każdym gospodarstwie domowym oraz budżet każdego z nas. Co ma wpływ na rosnącą stopę procentową? Rada Polityki Pieniężnej w momencie ustalania stopy procentowej bierze pod uwagę nie tylko inflację, ale także tempo wzrostu gospodarczego, poziom bezrobocia w kraju, produkcję przemysłową, sprzedaż detaliczną oraz kursy walut. Manewrowanie stopami procentowymi ma na celu zapobiec negatywnym skutkom kryzysu.

Stopa procentowa między 2011 a 2015 rokiem cały czas malała, następnie między 2015 a 2020 rokiem cały czas utrzymywała się na stałym poziomie 1,5%. W 2020 r. była na rekordowo niskim poziomie 0,10%. Wysokość stóp procentowych w 2020 r. była podyktowana pandemią koronawirusa i miała na celu złagodzenie jej skutków oraz spowolnienia gospodarczego. Niestety aktualne po kilkukrotnych podwyżkach od października 2021 roku stopy procentowe są na poziomie 6,75% i ma to związek z inflacją na poziomie 17,2%.

Podwyżki stóp procentowych – jaki jest cel takiego działania?

Żebyśmy mogli bliżej przyjrzeć się przyczynom wzrostu stóp procentowych. Zacznijmy od tego, czym są stopy procentowe i jakie mamy rodzaje stóp procentowych. Najprościej mówiąc, stopa procentowa to cena, jaką musimy zapłacić w momencie, kiedy pożyczamy kapitał z banku. Jej wartość to procent od sumy, jaką pożyczamy liczony w skali roku. Warto zwrócić uwagę, że stopa procentowa odnosi się zarówno do rozliczeń między nami a bankiem, jak i również pomiędzy bankami. Bank również ponosi koszt, kiedy oddajemy mu pieniądze w depozyt. Za wysokość stóp procentowych odpowiada Rada Polityki Pieniężnej na comiesięcznych spotkaniach.

Rada Polityki Pieniężnej, czyli organ decyzyjny Narodowego Banku Polskiego ustala stopy procentowe w takim sposób, aby utrzymać stabilność waluty. Poprzez podnoszenie wysokości stóp procentowych obniżana jest podaż pieniądza i konsumpcjonizm, a co za tym idzie, powstrzymywana jest inflacja.

Jakie wyróżniamy stopy procentowe NBP?

• stopa referencyjna – najważniejsza z podstawowych stóp procentowych, od której zależy oprocentowanie kredytów. Stopa referencyjna to minimalna cena, po jakiej bank przeprowadza operacje na rynku międzybankowym, czyli określa cenę kupna i sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych. Od stopy referencyjnej NBP zależy WIBOR. Aktualnie ta stopa procentowa jest na poziomie 6,75%.

• stopa lombardowa – najwyższe oprocentowanie na rynku banków, jest to podstawa do wyznaczenia maksymalnego oprocentowania kredytów udzielanych bankom pod zastaw papierów wartościowych. Aktualnie wynosi 7,25%.

• stopa depozytowa – to najniższe oprocentowanie na rynku banków komercyjnych, jest to oprocentowanie jednodniowych depozytów, które banki komercyjne składają w narodowym banku centralnym. Wysokość tej stopy to 6,25%.

• stopa redyskontowa weksli – to cena weksli, jakie bank centralny skupuje od banków komercyjnych, aktualnie wynosi 6,80%.

• nominalna stopa procentowa – wartość odsetek naliczanych od udzielanej pożyczki

• realna stopa procentowa – stopa równoważąca podaż i popyt na rynku

Aktualne stopy procentowe w Polsce są bardzo wysokie, jednak ekonomiści przewidują, że już większych podwyżek nie będzie lub stopy procentowe banku centralnego wzrosną nieznacznie.

Na co wpływa podwyżka stóp procentowych? Stopa procentowa a WIBOR

Wzrost inflacji powoduje spadek siły nabywczej pieniądza. Za taką samą kwotę pieniędzy możemy kupić znacznie mniej niż wcześniej. Pieniędzy na rynku zaczyna być za dużo i dlatego stopy procentowe rosną zgodnie z decyzjami Rady Polityki Pieniężnej. Rosnące stopy, które ustala rada polityki pieniężnej to tak zwana restrykcyjna polityka monetarna w celu zahamowania rosnących cen, kontrolowanie gospodarki oraz przeciwdziałanie kryzysowi gospodarczemu.

Kiedy rosną stopy procentowe, rośnie również cena pieniądza, a bank centralny pożycza bankom komercyjnym pieniądze w wyższej cenie. Niestety pociąga to za sobą negatywne konsekwencje w postaci rosnącego WIBORU, który wpływa na rosnące oprocentowanie kredytów hipotecznych. Zmiany stóp procentowych wpływają na kredyty z oprocentowaniem zmiennym, czyli w głównej mierze na raty kredytów hipotecznych. Rosnące podstawowe stopy procentowe wpływają także na wyższe koszty kredytów konsumenckich i inwestycyjnych, przez co ludzie wstrzymują się z ich zaciąganiem lub mają trudności, aby je dostać. Maleje konsumpcja, a także tempo wzrostu PKB. Wysoki poziom inflacji sprzyja natomiast korzystaniu z kont oszczędnościowych, które w tym momencie mają większe oprocentowanie.

Z drugiej strony w przypadku obniżenia stóp procentowych raty kredytów maleją odwrotnie proporcjonalnie do oprocentowania kont oszczędnościowych. Rada Polityki Pieniężnej może w każdym momencie podjąć decyzję o obniżeniu stóp procentowych, jednak warto zwrócić uwagę na to, że przez ostatnie lata spadek stóp procentowych był zadziwiająco wysoki, a niskie stopy procentowe cały czas napędzały inflację. Obniżenie stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej w momencie, kiedy rośnie zadłużenie państwa to polityka ekspansywna.

Jak stopy procentowe wpływają na ratę kredytu?

Na rosnące z powodu inflacji stopy rynkowe z niepokojem patrzą posiadacze kredytu ze zmiennym oprocentowaniem. Do tej pory zmiana stóp procentowych nastąpiła już dziesięciokrotnie w związku z tym w zależności od wysokości zobowiązania raty niektórych kredytobiorców wzrosły nawet o kilka tysięcy złotych. To bardzo duże obciążenie dla domowego budżetu. Trzeba zwrócić uwagę, że rosną nie tylko raty, ale również całkowity koszt kredytu i wysokość odsetek ustawowych. Co ciekawe mimo drogich kredytów zdolności kredytowe wzrastają, jednak społeczeństwo zauważalnie wstrzymuje się przed zaciąganiem jakichkolwiek pożyczek. Rosnące podstawowe stopy procentowe NBP wpływają nie tylko na kredyty hipoteczne, ale także koszt kredytów gotówkowych czy kart kredytowych.

Jak stopy procentowe wpływają na ratę kredytu?

Jeśli rata kredytu hipotecznego w czasie kryzysu za bardzo obciąża nasze finanse, jest kilka rozwiązań, z których możemy skorzystać.

Jedną ze składowych kosztu kredytu jest marża. To koszt stały przez cały okres kredytowania i możemy spróbować renegocjować go z bankiem. Jako argumentów możemy użyć rosnącej wartości w czasie naszej nieruchomości, jak również chęć terminowej spłaty kredytu.

Możemy także spróbować skrócić okres kredytowania. Im krócej będziemy spłacać zobowiązanie, tym mniej wysokości stóp procentowych będą wpływać na wysokość raty miesięcznej. Jeśli dopiero planujemy zakupić nieruchomość na kredyt hipoteczny, niska zdolność kredytowa może być przeszkodą w uzyskaniu krótkiego okresu kredytowania. Weźmy pod uwagę, że przy krótkim okresie kredytowania rata będzie większa, ale całkowity koszt kredytu mniejszy, dlatego patrząc długofalowo, jest to lepsze rozwiązanie.

Jeśli możliwości finansowe nam na to pozwalają, zawsze warto nadpłacić hipotekę. Takie rozwiązanie zdecydowanie zmniejszy całkowity koszt kredytu. Przeanalizujmy także oferty różnych banków. Być może korzystne będzie dla nas refinansowanie. To, że w momencie zaciągnięcia zobowiązania nasz bank proponował nam najlepszą ofertę, nie oznacza, że nadal jest tak samo. Refinansowanie oczywiście wiąże się z określonymi kosztami, jednak może się okazać, że preferencyjne warunki innego banku zrekompensują nam koszty dodatkowe.

Zawsze, zanim weźmiemy kredyt, dokładnie analizujmy naszą sytuację finansową. Warto to zrobić przy pomocy doradcy finansowego. To osoba, która z pewnością wie wszystko o stopach procentowych i o ruchach na rynku międzybankowym. Przy każdym kredycie powinniśmy wziąć pod uwagę, że stopa procentowa NBP może wzrosnąć i przygotujmy na to zabezpieczenie w postaci poduszki finansowej na kilka następnych miesięcy.

Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o stopach procentowych oraz innych tematach związanych z nieruchomościami, koniecznie odwiedźcie podcast „Pogadanki u Anki”. W audycji nr 11 wysłuchacie rozmowy z Katarzyną Bohm – doradcą kredytowym. W trakcie rozmowy poruszone zostały takie tematy jak: zmiany na przestrzeni kilkunastu lat w warunkach kredytowania nieruchomości, stopa kredytowa czy wskaźnik LTV w umowie kredytowej. Katarzyna podzieliła się też radami dla tych, którzy już posiadają kredyty.

Link do odcinka https://www.youtube.com/watch?v=PIfKmmIJEMo